Als er één dier bestaat dat tot ieders verbeelding spreekt, dan is het wel de kameleon. Deze bizarre hagedis met zijn ogen die klaarblijkelijk alle kanten tegelijkertijd uitkijken, lijkt wel een kleine tovenaar wanneer hij van kleur verandert. Maar waarom doet hij dat? En heeft hij nog meer bijzondere eigenschappen?
Bekendste reptiel ter wereld
Omdat jong en oud gefascineerd zijn door zijn kleurenpracht, is de kameleon één van de bekendste reptielen ter wereld. De kameleon is een soort hagedis die behoort tot de leguaanachtigen. Het is dus eigenlijk een soort kleine dino. Toch is hij een van de meest unieke hagedissen uit de hele hagedissenfamilie. Dat komt omdat kameleons enkele unieke karakteristieken hebben. Door deze bijzondere eigenaardigheden kun je kameleons al snel onderscheiden van andere hagedissen. Allereerst is er hun meest opvallende eigenschap, namelijk het van kleur kunnen veranderen. Verder kun je een kameleon ook heel snel herkennen aan zijn lange, gespierde tong en zijn opvallende, uitpuilende ogen.
Waar kan je hen vinden?
Kameleons zijn niet zo wijd verspreid. Je kan hen voornamelijk terugvinden in de zogenaamde “oude wereld”. Hiertoe behoren Afrika, Zuid-Europa, het Midden-Oosten en de kuststreek van de Indische Oceaan. In elk land komen andere soorten kameleons voor. De meeste verschillende soorten vind je in Afrika terug, en dan vooral in Madagaskar. Wanneer je in deze gebieden op zoek gaat naar kameleons, zoek je het best bovengronds. Kameleons vertoeven graag in bomen en struiken en in warme, vochtige, bosrijke gebieden.
Waarom veranderen ze van kleur?
Er werd heel lang geloofd dat kameleons van kleur veranderen om zich te camoufleren en zich zo te verstoppen voor hun vijanden. Dit blijkt echter niet de voornaamste reden van hun kleurenspel te zijn. Wetenschappers geloven dat deze hagedissen hun kleuren gebruiken als communicatiemiddel. Elk soort kameleon heeft een basiskleur die matcht met de kleur van zijn natuurlijke omgeving. Hij neemt deze kleur aan wanneer hij zich op zijn gemak voelt of slaapt. Zo hebben kameleons die in bomen wonen groen als basiskleur, en is dat bij bodembewonende kameleons bruin.
Wanneer kameleons van kleur veranderen, wordt dit geregeld door hun centraal zenuwstelsel in combinatie met hun hormonen. Deze twee factoren zorgen ervoor dat de pigmenten in de verschillende lagen van de huid van deze hagedis herverdeeld worden. Door het herschikken van de pigmentkorrels, worden er telkens andere kleuren licht weerkaatst.
Communiceren met kleuren
In tegenstelling tot wat lang werd gedacht, willen kameleons graag gezien worden met hun kleuren in plaats van zich te verstoppen. Elke kleur heeft dan ook zijn eigen betekenis. Zo zal een gestresseerde kameleon vaak zwart worden, soms met fel gekleurde stippen ertussen. Ook wanneer hij bang, boos of ziek is, zal hij deze kleur aannemen. Wanneer deze hagedis zich goed voelt, neemt hij zijn basiskleur aan. Welke dat is, hangt af van zijn soort. Een zwangere kameleon kleurt vaak heel fel, om andere diersoorten en mannelijke soortgenoten af te schrikken. En een mannelijke kameleon die op versiertoer is, kan gaan flashen. Dat betekent dat hij op korte tijd heel vaak van kleur verandert.
