Antropomorfisme is het toekennen van menselijke eigenschappen aan wezens die niet-menselijk zijn, zoals dieren of voorwerpen. Je kan je je vast wel enkele voorbeelden indenken, zoals een koffievlek die lijkt op Jezus of een quokka die er alleraardigst uitziet omdat hij zo schattig lacht. Vergis je bij die laatste echter niet; quokka’s lijken misschien enorm schattig, maar ze zullen er niet over twijfelen om hun kleintje uit hun buidel te gooien als ze zelf in gevaar zijn. Het piepend jong leidt dan de vijand af, zodat mama quokka de vlucht kan nemen. Ze maakt nadien, blakend van gezondheid, wel een nieuw stukje nageslacht.
Antropomorfisme in tekenfilms
Tekenfilmmakers zijn specialisten in het gebruik van antropomorfismen om hun dierlijke personages herkenbaar te maken voor het publiek. Een aanrader op dat vlak, zeker als je wel eens in aanraking komt met ambtenaren allerhande, is de film ‘over the hedge’. Het is onmogelijk om bij het zien van de luiaards niet terug te denken aan de laatste keer dat je bij het lokale gemeente- of stadhuis stond aan te schuiven.
Antropomorfisme in reclame
Ook marketeers maken veelal gretig gebruik van antropomorfismen om hun producten aan de man (of vrouw, zoals je wil) te brengen. Let maar eens op wanneer je een horloge gaat kopen; de wijzers van de te verkopen uurwerken staan standaard op 10 voor 2 omdat het zo lijkt alsof het horloge naar je lacht… waardoor je het sympathiek vindt en dus meer geneigd bent om het te kopen.
Ook dieren worden hier gretig voor gebruikt. Herinner je je nog de reclame van De Lijn van enkele jaren terug? Hierin werden dieren zoals pinguïns en krabben uitgebeeld als sociale wezens die bewust gaan samenwerken om een doel te bereiken. Moraal van dat verhaal: ‘samen reizen is voordelig’. Herkenbaar en dus iets wat aanspreekt en herinnerd wordt. Hét doel van reclame, me dunkt.
Antropomorfisme bij dieren
Onbewust gebruik je antropomorfismen wanneer je naar (huis)dieren kijkt; dit kan echter heel misleidend zijn. Zo ga je bijvoorbeeld beter lopen wanneer een aap naar je lacht; dit kan op het eerste zicht heel sympathiek ogen, maar is in werkelijkheid een teken van agressie.
En denk je dat je hond zich schuldig voelt omdat hij je steak uit de pan heeft gevist? Denk dan maar snel wat anders; honden hebben geen schuldgevoel en de mimiek waaruit jij dat misschien wel interpreteert, bestaat voornamelijk uit angst.
Nut van antropomorfisme
Maak je geen zorgen; antropomorfisme is eigen aan de mens en we kunnen het niet “uitschakelen”; onze hersenen leggen automatisch linken naar iets wat ze al eerder hebben gezien, zoals een glimlach. Bovendien is het eigen aan de mens om op zoek te gaan naar menselijke eigenschappen in dieren en voorwerpen die niet menselijk zijn. Dit omdat we contact willen kunnen leggen en omdat we op zoek zijn naar voorspelbaarheid en gedrag willen kunnen verklaren. Niets mis dus met wat antropomorfisme van tijd tot tijd, zeker niet wanneer herkenbaarheid leidt tot hilariteit.
